Meslek hastalıkları

Meslek hastalıkları, belirli bir meslekteki koşulların zamanla,tekrarlayıcı ve devamlı etkileri sonucu olan hastalıklardır.böylece meslek hastalığı ile işçinin yaptığı iş arasında nedensellik bağı vardır.İş kazalarında olduğu gibi, meslek hastalıklarında da hastalık etkeni,insan vucudunun dışındadır.Bu nedenle iş kazaları ve meslek hastalıkları,ekseriya,beraberce ele alınır.meslek hastalıklarının iş kazalarında farkı,hastalık etkeninin devamlı olması,hastalığın ilerleyici oluşu ve başlangıç tarihinin kesin olarak saptanamamasıdır.Örneğin bir patlama sonucu meydana gelen işitme bozuklukları”iş kazasıdır”.Buna karşılık, yıllarca, yüksek şiddette gürültülü ortamda çalışmış bir işçinin işitme kaybı”meslek hastalığıdır”.

Meslek Hastalıklarının Özellikleri
Meslek hastalıkları adı altında toplanan ve belirli bir meslekte çalışanlarda görülen hastalıkların özellikleri genel olarak şöyle sıralanabilir:

 Kendine özgü bir klinik tablo.Örneğin kurşun kurşun zehirlenmelerinde kolikler,kabız, burton çizgisi vb.
 İyi belirlenmiş hastalık etkeni.Bu etken kimyasal,fiziksel,biyolojik,vb.olabilir.
 Hatalık etkeni veya meabolitinin biyolojik ortamda (kan,idrar vb.)bulunuşu
 Hastslığın deneysel olarak oluşturulabilmesi.

Çoğu defa en önemli özellik, hastslığın o meslekte çalışanlardaki insidansının yüksek olmasıdır.

Meslek Hastalıkları Listeleri
Bazı olaylarda, meydana gelen hastalığın mesleksel olduğunun kesin kanıtları yoktur.Örneğin nefrit,hepatit,egzama vb.böyle durumlarda, sonu olmayan hukuki tartışmalardan kaçınabilmek için,meslek hastalıklarını gösteren listeler yapılmış ve listede adı bulunan hastalık,işçi o hastalığı yapabilecek işte çalışmışsa,mesleksel olduğu farz edilmiş mesleksel kabul edilmiştir.

Meslek hastalıkları listesi,sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğünde gösterilmiştir.Bu liste meslek hastalıklarını beş grupta gösterir:

a) Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları
b) Mesleki ders hastalıkları
c) Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları
d) Mesleki bulaşıcı hastalıklar
e) Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları

Liste,hastalık hakkında üç nitelik gösterir:
1. Hastalığın Başlıca Sentomlarırneğin kurşun zehirlenmesinde “ekstansör kasların felci”,Burton çizgisi,karın kolikleri
2.Hastalık Yapabilecek Başlıca İşlerrneğin kurşun zehirlenmesinde,akümülatör fabrikaları
3.Yükümlülük Süresi: Meslek hastalığına sebep olduğu düşünülen işten fiilen ayrılan bir işçinin,ayrıldığı tarih ile hastalığın meydana çıkabileceğien uzun süreye “Yükümlülük Süresi”denilir.Örneğn kronik kurşun zehirlenmelerinde yükümlülük süresi 3 yıldır.Bunun anlamı,kurşun zehirlenmesi yapabilecekbir işte çalışan bir işçi,o işden ayrıldıktan sonraen uzun ne kadar zamanda hastalığın meydana çıkabileceğidir.Bu, hastalığın doğrduğu hukuk sorumluluk bakımından ileri derecede önemlidir.yükümlülük süresini “Maruziyet Süresi” ile karıştırmamalıdır.Bazı hallerde,hastalığın meslekselkabulü için, o meslekte belirli bir süre çalışmış olmak koşulu aranır.Örneğin silikoz için bu süre 3 atdır.Anlamı,Silikoz yapabilen bir işte en az 3 yılçalışmış ise, hastalık mesleksel olarak kabul edilir.Ancak, Yüksek Sağlık “Mazuriyet Süresini”kısaltmaya ve “Yükümlülük Süresini” uzatmaya yetkilidir.

Meslek hastalığı listesinde bulunmayan bir hastalığın listede olmamasına rağmen mesleksel kabul edilmesine Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu karar verebilir.

İŞLE İLGİLİ HASTALIKLAR
Genel Bilgiler
Çalışma hayatında, önemli bir konu “İşle İlgili”hastalıklardır.Bu konuyu meslek hastalıklarından ayırmak gerekir.meslek hastalığında, çalışma koşulları hastalığın doğrudan doğruya ve vazgeçilmez etkenidirler.İşle ilgili hastalıklarda ise çalışma koşulları, bir hastalığın ortaya çıkamsını kolaylaştırıcı veya gelişmesini hızlandırıcı nedenlerdir.

Genellikle çalışma ile sağlık arasında birbirini etkileyen bir ilişki vardır:

a) Çalışma koşulları, insanın fizik ve mental yeteneklerini uygun ise sağlıkla ilgili riskler kontrol altına alınmışsa, fiziksel çalışma, sağlığı destekleyici ve yükseltici bir faktördür.bu çalışmanın sağlıkla ilgili pazitif yönüdür.
b) Çalışma koşullarının riskleri, belirli bir düzeyi aşarsa”Meslek Hastalıkları“ oluşur.Bu vakalarda hastalıkla risk arasında nesnellik veya diğer bir deyişle sebep – sonuç ilişkisi vardır.
c) Etyolojisi çeşitli ve kompleks olan bazı hastalıklarda çalışma koşulları, diğer risk faktörleri ile beraber, hastalıkların gelişmesinde rol oynarlar.Bu risk faktörleri arasında fiziksel, kimyasal, psikososyal olanlarla ergonomik normları uyumsuzluk gösterebilir.Ayrıca, ailevi ve genetik faktörlere bağlı duyarlılıklar, alışkanlıklar, davranışlar,beslenme, önemli faktörlerdir.

Yüksek kan basıncı, kroner kalp hastalıkları, lokomotor sistemi hastalıkları, kronik – non spesifik solunum hastalıkları, mide ve duodonum ülserleri gibi bazı hastalıkların, çalışanlarda yüksek prevalans gösterdiği epidemiyolojik araştırmalarla belirlenmiştir.Bu hastalıklar ” İşle ilgili hastalıklardır.”

Meslek hastalıkları ile işle ilgili hastalıklar arasındaki farklar şöyle sıralanabilir:

a) Meslek hastalıklarında çevre faktörü, hastalığın oluşumunda esas ve vazgeçilmez, direk sebeptir.Örneğin silis ve silikoz, kurşun oksit buharları ve kurşun zehirlenmesi.Bu etkenler yoksa, hastalıkta yoktur.Ancak hastalıklarda diğer faktörlerin de değişik derecede rol oynayabileceği unutulmamalıdır.Örneğin gürültüden ileri gelen işitme kaybında kişinin yaşı ve duyarlılığı.
b) Meslek hastalıkları, özellikle, sözü edilen riskle doğrudan doğruya karşılaşanlarda oluşur.fakat bazı vakalarda toplumun diğer kesimlerinde de görülmesi olasıdır.Örneğin Asbestoz: Ev halkı ve iş yeri yakınında yaşayanlarda.
c) İşe bağlı mültifaktöriyel hastalıklar, genel toplumda da görülür.Çalışma koşulları ve risklerinin her vakada risk faktörü olarak bulunması gerekmez.bununla beraber bu hastalıklar olumsuz çalışma koşullarına kısmen bağlı olabilir ve bu koşullarda ağırlaşabilir.
d) Mültifaktöriyel işe bağlı hastalıklar, meslek hastalıklarından daha sıktır.bu nedenle, bir çok mesleklerde iş hekimleirinin bu konuyu inceden inceye incelemesi gerekir.

Dünya Sağlıl Örgütü, işle ilgili hastalıkları şöyle tanımlar:
“İşle ilgili hastalıklar (Work-Related diseases) yalnızca bilinen ve kabul edilen meslek hastalıkları değil fakat oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin diğer sebepler arasında önemli bir faktör olduğu hastalıklardır.”

Kısaca “Çalışma koşulları ile doğal tarihi(gelişmesi) değişen hastalıklar, işle ilgili hastalılardır.
Bu kısımda, bu grup hastalıklardan önemli olan örnekler vermekle yetinilecektir.

Kroner Kalp Hastalıkları
Kroner kalp hastalıkları, hemen bütün toplumlarda, önde gelen ölüm sebeplerindendir.Bu yüksek ölüm hızına çeşitli faktörlerin etken olduğu geniş epidemiyolojik araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. ABD’ de Framingham’ da yapılan bir kohord araştırması, bu risk faktörlerinin başlıca, yüksek kan basıncı, hiperkolesterolemi, sigara, yaş olduğunu göstermiştir.Bunlara ek olarak fizik aktivite eksikliği, genetik nitelik,diyabet ve yaşam koşıullarının getirdiği stres söz konusudur.Endüstrilerşmiş ülkelerde, kronel kalp hastalıkları morbidite ve mortalite hızlarının yüksek oluşu, bütün bu faktörlere ek olarak, çalışmaya bağlı faktörlerin de rol oynadığını gösterir.

Kimyasal Faktörler
Çeşitli kimyasal faktörlerin kalp hastalıklarının oluşmasında ek bir risk faktörü olması söz konusudur.Bunlar arasında karbondisülfür, organik nitratlar, arsenik kroner hastalıkların oluşum ve gelişmesinde önemli birer faktördürler.nitratlar, bir taraftan kroner kalp hastalıkları insidansını arttırırken, diğer taraftan nitratla çalışılan ortamdaki i. İşlerin, bu ortamdan uzaklaşmaları halinde ani ölüm nedeni olabilirler.Özellikle patlayıcı maddelerin yapımında kullanlan nitratların bulunduğu çalışma ortamından kısa bir süre uzaklaşanlarda ani ölümler görülmüştür.

Arsenikle çalışanlarda, kroner kalp hastalıkları ölümleriyle,alınan arsenik dozu arasında pazitif krolasyon saptanmıştır.

Karbonmonoksit, kroner yetersizliği olanlarda,angina krizlerini arttırıcı ve ağışlaştırıcı bir kimyasaldır.Trafiğin sıkışık olduğu yerlerde,grajlarda,fırınlarda bu risk her zaman söz konusudur.
Kadminyum ve kurşunun yüksek kan basıncına,haojenli hidrokarbonların aritmilere neden olduğu ileri sürülmektedir.

Stressorlar
Çalışma dolabında çok çeşitli stressorlar vardır.Bunların bir kısmı fiziksel,bir kısmı mentaldır.Yapılan araştırmalar,stress ile kroner kalp hastalıkları arasında ilişki olduğunu göstermektedir.Değişik araştırmalara göre hasta toplumda negatif risk 1.3 ile 4 arasında değişmektedir.Yüksek risk meydana getiren koşullar arasında ş güvencesinin olmayışı,rekabet, düzensiz çalışma saatleri,yorucu veya monoton işler, gece çalışması sayılabilir.

Fiziksel Aktivite
Birçok araştırmalar, fizik aktivitenin, kroner kalp hastalıklarından koruyucu etkisi olduğunu göstermiştir.yapılan epidemiyolojik araştırmaların üçte ikisinde, fiziksel aktivitenin azlığı ile kroner kalp hastalıklarıarasında pozitif korelasyon olduğunu göstermektedir.

Sıcak - Soğuk
Sıcak ve nemin aşırı derecede yüksekliği ile kroner kalp hastalıklarından ölümler arasında bir ilişki vardır.Bu ilişki, organik bir kalp hastalığı olanlarda daha belirgindir.Miyokart fonksiyonları bozulmuş olanlarda sıcak ortamda çalışma sonucu gereken kardiyak düzenleme yapılamamaktadır.Soğuk,anoksi ve vazokonstrüksiyon yparak, kalbin yükünü arttırır.Kalp hastalarında, kalp artışları hızlanır,kan basıncı yükselir ve angina pektoris ortaya çıkar,anginanaın meydana gelmesi için gerekli eforun eşiği düşer.Daha ufak bir eforla angin nübetleri meydana gelmeye başlar.Şoğukta kroner kalp hastalıklarının mortalite riski artar.Şoğuk,tıpkı,sıcak gibi,daha önce kalp hastalığı olanlarda, aşikar bir risk faktörüdür.buzhanelerde, et kombinalarında ani kroner atakları ve ölümler görülmüştür.Bu olaylar önceden kroner bozukluğu olan kişilerin soğukta çalıştırılmasının tehlikesini gösterir.

Gece Çalışması
Epidemiyolojik araştırmalar, gece çalışanlarda kroner kalp hastalıkları riskinin, gündüz çalışanlara göre yükseldiğini göstermektedir.Bazı araştırmalar ise böyle bir ilişkiyi doğrulamaktadır.Bu kanudaki uyuşmaz ve ve ters sonuçlar, muhtamelen, epidemiyolajik araştırma düzenlemesinden ve bias’dan ileri gelmektedir.yayınlaan en iyi araştırmalar,ortalama olarak rrelşatif riskin 1.4 olduğunu ve gece çalışma süreleri uzadıka da büyüdüğünü göstermektedir.

Gece çalışmasının kroner kalp hastalıkları üzerine etkisi direkt olarak nöroendokrin sistemle veya endirek olarak düzensiz hayat şeklinin arttırdığı sigara ve yemek alışkanlıkları ile ilgili olabilir.

Gece çalışması ile krner kalp hastalıkları arasındaki ilişkinin meydana çıkarılabilmesi için iyi düzenlenmiş kohort çalışmalarına gerek vardır.

Koruma
Çalışma koşullarına bağlı kalp hastalıklarından koruma,genel olarak,işçi sağlığı birimine düşer.bu iki yönlü çabayı gerektirir.

a) Çalışma ortamındaki olumsuz koşulları arayıp bulmak ve ortadan kaldırmak.örneğin karbonmonoksit, karbondisülfür, nitratlar ve halojenli solventler gibi kimyasal maddeler,uygun iş hijyeni yöntemleriyle kontrol altında tutunabilir.Gürültü, soğuk, sıcak gibi fiziksel etkenler hem teknik önlemlerle,hem kişisel koruyucularla etkisiz kılınabilir.stress’in kontrolü zordur.Çünkü bunlar, ekseriya organizasyonla içiçedir.Bu sorunların çözümü, işin yeniden düzenlenmesi,iş değiştirme gibi önlemleri gerektirir ancak,bir iş yerinde çeşitli düzeydeki çeşitli görevlilerin işbirliği ve karşılıklı anlayışı ile gerçekleşebilir.
b) İşçilerin kontrolü.İşe giriş muayenesinde,kalp hastalığı olanlar, bu tip işlerde çalıştırılamayacağı gibi, periyodik muayenelerde böyle bir hastalığı olduğu anlaşılanlar için iş değiştirme olanakları aranır.

Kronik Non Spesifik Solunum Hastalıkları
Bu gurup hastalıklar, işle ilgili hastalıkların tipik bir örneğidir.Dünya Sağlık Örgütü genel bir terim olarak bu gruptaki hastalıkların “Kronik balgam oluşumu / veya istirahatte veya eforda çoğalan nefes darlığı” şeklinde tanımlar.başlıca hastalıklar kronik bronşit, beronşeal astıma ve emfizemdir.
Hastalığın etyolojisi ve patagenosinde çeşitli riskfaktörleri vardır: Sigara,hava kirliliği,sosyo – ekonomik faktörler, ailivi ve genetik faktörler, atopi,çocuklukta geçirilmiş solunum sistemi hastalıkları ve çalışma koşulları.

Kronik Bronşit
Kronik bronşit perevalansı, özellikle kömür ve diğer maden işçilerinde,demir çelik işçilerinde, fırıncılarda, çiftçilerde pamuklu tekstil işçilerinde yüksektir.
Gelişmekte olan ve tekstil sanyinin yaygın olduğu memleketlerde bitkisel tozlara maruziyet sonucu olarak bütün toplumda kronik bronşit perevelansı yüksek bulunmuştur.Buna ek olarak sigara faktörünü önemli bir ek fatör olduğu unutulmamalıdır.Bazı araştırmalarda tozların etkisi yalnızca sigara içenlerde görülmüştür.

Koruma
En etkin koruma yöntemi söz konsu nedeni ortadan kaldırmaktır.Bu genel iş hijyeni önlemleriyle mümkündür.alerjik madde yerine alerjik olmayanını koyup kullanmak en iyi yöntemdir.kapalı sistemde çalışma etkin havalandırma ve gereğinde kişisel koruyucular.Hijyenik önlemler ytersiz kalırsa tıbbi koruma gerekir.

Astmatikler toz,tahriş ediciler,soğuk ortam, fiziksel yüke karşı spesifik olmayan bir hiper aktivite gösterirler.Bu nedenle soğukta tozlu yerlerde ve tahriş edicilerle karşılaşılan işlerde çalıştırılmamalıdırlar.

Kas – İskelet Bozuklukları
Sırt Ağrıları
Sırt ağrıları bir hastalık olmayıp bir arazdır.Asıl konu bu belirtinin sebebini bulmaktır.
Sırt ağrılarının sebebi iltihap, ur, dejeneresans, travma, hatta, psikojenik olabilir. Hakiki teşhisi koymak güçtür.Buna karşılık sırt ağrılarına bağlı devamsızlık oranları yüksektir.

Sırt ağrılarının işle ilgili olduğu durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.
 Yaralanmalar
 Çömelerek ve eğilmiş olarak çalışma
 Ağır yük kaldırma
 Ağır fiziki işler
 Statik çalışmayı gerektiren işler
 Bütün vucudun titreşime maruz kaldığı oturarak yaptığı işler
 Psikolojik Sorunlar

Bunların dışında devamlı oturarak fiziksel çaba göstermeden yapılan işlerde sırt ağrılarının sebebidir.Yapılan prosfektif araştırmalar psikolojik ve psikososyal faktörlerin rolü olduğunu ve bunların bilhassa sırt ağrılarına bağlı devambızlıklarda önemli olduğunu göstermiştir.Monotoni uygunsuz sosyal ilişkiler işten hoşnutsuzluk eğitim eksizliğinin sırt ağrılarına bağlı absanteyzmelerde ekseriye beraber olduğu görülmüştür.

Osteoartrosis
Yük kaldırma titreşim ağır işler işle ilgili osteoartrosis meydana gelmesin de genellikle söz konusu olan faktörlerdir.örneğin çiftçilerde kalça kemiğinin osteoartrosis’ı pamuk toplayıcılarda, parmaklarda dejeneratif bozukluklar madencilerde omuz ve diz sotunları penomatik çakiçlerle çalışanlarda omuz steoartrosis’i .

Koruma
En etkin önlem asıl sebebi ortadan kaldırmaktır.Ancak bu amaca çok güç varırlar.Aşağıdaki önlemler işle ilgili kas – iskelet bozukluklarını dikkate alınmalıdır.
 Ağır yük kaldırmama
 Statik çalışmadan sakınma
 Eğitilmiş olarak çalışmama
 Titreşimi önleme
 Arka arkaya tekrarlanan işleri önleme
 Omuz hizasından yüksekte çalışmama
 Dinlenme sürelerine uyma
 Çalışma ortamının psikososyal gelişmesini sağlama
 İşten hoşnut olmayı geliştirme
 Boş zamanlarda uygun fiziki aktivite

Bütün bunlara karşılık işle ilgili sırt ağrılarının çalışma hayatında çok önemli bir devamsızlık sebebi olduğunu hatırda tutmak ve bu konuyu devamlı olarak incelemek gerekir.

RUHSAL FAKTÖRLER
Stres
Çeşitli fizik koşullarını sağlığı bozduğunu ve meydana gelen hastalığın veya belirtilerin hastalık nedenine göre değiştiğini daha önce gözden geçirdik.Birçok hastalıklarda sebep – sonuç bağlantısının olduğunu vurguladık.Vucudun çok değişik faktörlerden ileri gelen ve etkeni özgü olmayan değişik koşullara uyum güçlüklerine karşı olan raksiyonlarına stres denilir.Ufak töreler ister ruhsal ister fiziksel olsun aşırı şiddette olunca stres yaparlar.Örneğin keder birçok kişiler için bir stres nedenidir.ancak unutmamak gerekirki aşırı sevinç de stres yapar.Aşırı gürültü stres nedeni olurken tam sakinlik de stresle sonuçlanır.

Stres sonucu olarak vucutta bazı hormonlar fazla miktarda salgılanır.Bunun sonucunda psiko – somatis hastalıklar denilen bir gurup hastalıklar meydana çıkar veya o hastalıkların oluşması kolaylaştırılmış olur.
Stres yapan faktörleri “stressor” denilir.Bunların en önemlileri ruhsal ve sosyal nedenlere bağlı olanlardır.İş yerinde geçimsizlik işini kaybetme endişesi üzret azlığı terfi edememe vardiyalar ücret sistemi bu konuda çalışma hayatındaki seççkin örneklerdir.Kuşkusuz fizik faktörüde stres nedenidirler.
Şu haldestres nedenleri çok değişiktir. Pratikte günlük hayatın, insanın yaşantısını etkileyen her değişiklik ister fiziksel ister ruhsal olsun bir stressor’dür.Ancak bu nedenlerin stres yapabilmesi için kişisel duyarlılık gerekir.Aynı neden bazı kişilerde stres yaparken başkalarında yapmaz. Örneğin bir iş yerinde işçi çıkarılacağı söylentileri bazı işçilerde stres yapar. Bazılaı ise kendilerine ait özellikler dolayısı ile bu söylentilerden etkilenmez .

Koruma
Stres altındaki bir işçi, genellikle bir adaptasyon hastalığı oluşana kadar hekime baş vurmaz.Hastalık meydana çıkınca ,sebebi aranırve tedavi için hekimebaşvurulur. Fakat stres’i stres’i ortadan kaldıracak asıl tedavi gecikmiş ve hastalık yerleşmiştir.Bu sebeple, stres, bir hastalıkla sonlanmadan meydana çıkarılmalı ve çaresine bakılmalıdır. Bu konuda en önemli görev iş hekimine düşer. İş yerinde görevli olan hekim, yalnızca toz, gürültü, toksik maddeler meslek hastalıkları ile değil stres yapan konularla ,örneğin gece çıkması, çalışma süreleri, monoton veya hızlı çalışma gibi organizasyon sorunları ile de ilgilenmeli ve bu sorunların birer stressor olması önlenmelidir.Böylece hem kişisel, hem toplumsal nedenler bulunup ortadan kaldırılmalıdır.

EndüstrideşRuhhSağlığı

Yapılan işin ve çalışma ortamı koşullarının, çalışanların ruhsal durumları üzerinde olumlu veya olumsuz etkileri olabileceğini yukarıda belirtmeye çalıştık.Endüstride ruh sağlığı, bu alanda olumlu etki yapan faktörleri kuvvetlendirmeye, olumsuz olanları kaldırmaya çaba gösteren sağlık hizmetidir.

Endüstriyel ruh sağlığı, aynı alandaki diğer bilim dalları olan “Endüstri Psikolojisi”, “Beşeri Münasebetler”, “Personel İdaresi ” ile çok yakından ilişkilidir.

Endüstri ruh sağlığı üç amaca varmak istemiştir.
a) İş ve işçinin optimal düzeyde uyumunu sağlamak
b) İşçinin mümkün olduğu kadar uzun süre muntazam bir şekilde çalışmasına olanak vermek
c) Zihinsel ve psiko – sosyal hastalıkları önlemek

Yukarıdaki üç amaca yönelik olan endüstri ruh sağlığı çalışmaları, ilk olarak psiko – sosyal çevrenin olumlu olmasını ve çalışma hayatındaki itici faktörleri inceler. Bu itici faktörlerin neler olduğu, işletmeden işletmeye değiştiği gibi çalışanları sosyal, ekonomik ve kültürel yapısına bağlı olarak işçiden işçiyede değişir. Bundan fazla para kazanma olanağı bazan işinde yükselme imkanı, bazanda iş güvenliği itici bir faktördür. Genel olarak prestij, güvenlik, kişisel yükselme, kendisine kıymet verilmesi önemlidir.

Her işçinin yaptığı işin bir önemi vardır.bir işletmede, işçiye verilen değer bu öneme göre belirlenir.Çalışma haytında bir işçinin zammı,

çalışması , gücü, belirli bir ücretle kiralanmıştır.Fakat işcinin heyecanı, girişimciliği, işine bağlılığı, işe gönül verişi gibi davranışlar satın alınamaz, ancak çeşitli yöntemlerle kazanılır.Bu yöntemler şöyle sıralanabilir.
1. İş güvencesi
2. İlerleme imkanı
3. İnsanca ilişkiler
4. İnsan haysşyetine yakışır davranışlar

Bu halde bir iş yerinde ruh sağlığının korunması, daha iyi bir konuma getirilmesi, yöntemleri aranıp bulunacak ve uygulanacaktır.

MESLEKSEL KANSERLER

Mesleksel Kanserlerin Etkene Göre İncelenmesi
Mesleksel Kanserlerin Organa Göre İncelenmesi
Mesleksel Kanserlerin Çeşitli Mesleklere Göre İncelenmesi

Kanserler,nedenleri çok değişik olan bir grup hastalıktır.Bilim ve teknolojinin her geçen gün hızla gelişmesi, ortaya yenikansorejenlerin çıkmasına veya bazı etkenlerin kansorejen olduğunun anlaşılmasına neden olmaktadır.Bunlara ek olarak,her gün,bazı maddelerin kansorejen veya olmadığı şeklinde çok çarpışık süpekülasyonlar yapılmaktadır.Bu konudaki zorluğun başlıca nedeni,kansorejen ,kansorejen olduğundan şüphe edilen etken ile karşılaştıktan yıllar sonra hastalığın ortaya çıkmasıdır.aradan geçen uzun yıllar içinde,izlenen kişiler kaybolmakta ve sonuçları değerlendirmede güçlükler olmaktadır.

Meslek hastalıklarının incelenmesi üç şekilde yapılır:
1.Etkene göre,
2.Kanserin meydana geldiği organa göre,
3.Mesleğe göre,

Ulusal Düzeyde Kabul EdilenMesleksel Kanserler
Uluslararası kanser araştırma ajansı(IARC) mesleksel kanserlere ilişkin araştırmaların sonucunda 18 maddenin kansorejen olduğunu kabul etmiştir.Bu maddeler aşağıda gösterilmiştir.

1. 4-Aminobifenil 2.Arsenik ve Bileşikleri 3.Asbest 4.Benzen 5.Benzidin 6.Biklorometil Eter
7.N-N-Bis(2 kloretil)- 2 Naftilamin 8.Dietilstilbestrol 9.Hardal Gazı 10.Hematit 11.İzopropil Alkol 12.Melfolan 13.Krom ve Bileşikleri 14.Kurum,katran ve madeni yağlar 15.2-Naftilamin 16.Nikel 17.Vinilklorür 18.Berilyum